Een ‘meisje uit de Seine’. Haar levenloze lichaam wordt uit de Franse rivier gevist. Niemand weet wie ze is, maar haar glimlach charmeert iedereen. Haar lippen worden de meest gekuste ter wereld. Ook jij ‘zoende’ haar misschien al eens.

In het wijkgebouw druppelt de groep van die avond binnen; buren, vrienden en bekenden ontmoeten elkaar. Gezellig pratend over alledaagse dingen scharen zij zich nietsvermoedend samen met een kop koffie in de hand. Onverwachts valt hun blik op het levenloze slachtoffer, vanaf de grond keurt Anne hen geen blik waardig.

Wanneer we compleet zijn heet mijn collega iedereen welkom, hij introduceert ons beiden en na enige theorie gaan we over tot de praktijk waar alles samen komt. De ervaring leert dat een stappenplan houvast biedt wanneer paniek en stress toeslaat. Doorgaans is men eenvoudiger in staat tot handelen wanneer daadwerkelijk een oefensetting is doorlopen. Tijdens de cursus benadrukken we meermaals dat de patiënt in kwestie dood is en zij als omstander de patiënt de enige kans bieden door te starten met reanimeren. Deze harde confrontatie is met een reden, door het ‘dood zijn’ eerlijk te benoemen proberen we de ontstane drempel tot handelen te verlagen, dan wel weg te nemen. Helaas gebeurt het nog te vaak dat omstanders -uit angst fouten te maken- niets doen en afwachten tot ambulance personeel arriveert.

Een mysterie is ze, de jonge verdronken vrouw uit de Seine in Parijs. Niemand kan haar identificeren. De lijkschouwer raakt zo onder de indruk van haar gezichtsuitdrukking -hij ziet er een liefdevolle glimlach op- dat hij er een gipsafdruk van laat maken.

Kleine groepjes verdelen zich over het wijkgebouw, de mouwen worden enthousiast opgestroopt in afwachting er geoefend kan worden. Nadat iedere stap -op roerloze ‘Anne’- door mij is voor gedaan wil dhr. v. Leeuwen de spits afbijten. Eerder vanavond heeft de man van respectabele leeftijd openhartig vertelt over zijn recent doorgemaakte hartinfarct. Zodra hij verslag doet over zijn hulpverleners raakt hij geëmotioneerd. Omstanders, oftewel wild vreemden zoals hij ze noemt, welke zonder aarzelen direct hebben gehandeld. Hij bleek een groot hartinfarct te hebben maar door snel en adequaat ingrijpen gaat het inmiddels goed met hem. Met name deze ervaring maakt dat hij in een soortgelijke situatie niet onwetend wil toezien en zodoende vanavond aanwezig is.

De op leeftijd zijnde, maar vitaal ogende, man knielt moeiteloos naast Anne. Nogal opmerkelijk plaatst hij zijn handen op het borstbeen. Aarzelend vraag ik naar zijn ongewone ‘handoplegging’ . Hij antwoordt: “Tja, ik vind het nogal ongepast om mijn handen over haar ontblote borsten te leggen.”
Bij de juiste positie waarbij de hiel van de hand op het borstbeen rust, ontkom je niet aan het feit dat de ingehaakte vingers automatisch over de vrouwelijke borst vallen.
Enigszins verbaasd kijk ik de man aan, even weet ik niet goed hoe te reageren. De man kijkt nietsvermoedend op. Compleet in zijn hulpverlenersrol blijft hij naast Anne zitten, in afwachting van mijn reactie.

Een goede halve eeuw later neemt het verhaal van het onbekende meisje een nieuwe wending. Rond 1950 maakt de Noorse speelgoedfabrikant Åsmund Laerdal -na jarenlang houten popjes te hebben geproduceerd- voor het eerst een pop uit zacht plastic. Deze iconische ‘Anne doll’ trekt op dat moment de aandacht van enkele dokters. In 1958 kloppen ze bij de poppenmaker aan met de vraag of hij een levensgrote kan maken waarop studenten de nieuw ontwikkelde reanimatietechniek -CPR- kunnen oefenen? Laerdal creëert een natuurgetrouwe pop met een al even ‘echt’ gezicht.

Na een korte stilte zeg ik tegen dhr. v Leeuwen: “De levenloze vrouw op de grond zal u vast niet aanklagen voor vrijpostigheid. Daarbij zal uw echtgenote het vast ook geen probleem vinden wanneer u tijdens een reanimatie de handen plaatst over een vreemde, blote, vrouwelijke borst.” Dhr. v. Leeuwen en de andere groepsleden lachen smakelijk om mijn toelichting. Tot slot motiveer ik waarom juist deze positie van belang is, dan start dhr. v Leeuwen zijn hartmassage.     

Iedere cursus beginnen we met volkomen leken, maar na vier uur scholing -waarbij oefenen centraal staat- is men in staat alarm te slaan, te starten met reanimeren en adequaat een AED te bedienen. Aan het einde van de avond feliciteren we de voltallige groep met hun behaalde certificaat. De instructeurs voldaan. Weer een groep mensen die wanneer het nodig is, een kiss for life kunnen en zullen uitdelen.     

De op haar toegepaste mond-op-mondbeademing maakt van Anne de meest gekuste vrouw ter wereld. Dankzij Anne leerden de voorbije 63 jaar honderden miljoenen mensen over de gehele wereld reanimeren. Er wordt geschat dat er meer dan twee miljoen levens werden gered dankzij CPR (cardiopulmonale resuscitatie, ofwel reanimeren). Ironisch is het wel dat we dit leerden door neer te knielen naast het gezicht van een onbekende jonge vrouw, die -als het verhaal klopt– overleed lang voor de techniek die haar kon redden wijdverspreid was.