In mijn jaren als verpleegkundige zijn er aspecten die nog nooit zijn veranderd. Ten eerste, richtlijnen en protocollen dienen gevolgd te worden en zijn de basis voor uniformiteit in de beroepsgroep. Ten tweede, het werk wordt verricht door én in samenwerking met mensen dus zullen er altijd momenten zijn waarbij protocollen worden vergeten en opnieuw opgezocht moeten worden.

In mijn carrière heb ik een groot gedeelte van mijn aandacht gericht op het leren (lees: stampen) van protocollen. Het is namelijk zo dat het kennen van protocollen een duidelijk teken van expertise en werkervaring is. De patiënten worden er beter van als een zorgverlener exact weet wat er moet gebeuren, wanneer, hoe en binnen hoeveel tijd. Inmiddels op de Intensive Care (IC) leeft diezelfde mentaliteit keurig netjes voort.

Een groot verschil op de IC ten opzichte van de verpleegafdeling is dat er vaak onder hoge druk omstandigheden (lees: de overlevingskans van de patiënt is afhankelijk van hoe snel er wordt gehandeld) moet worden besloten. Indien men op dat moment een protocol niet kent, maar wél een beslissing moet nemen gebeurt iets wat volledig logisch is. Er volgen uitspraken als: “Ik geloof dat..”, “Volgens mij..”, “Het zou kunnen dat..”

De eerste keer dat dit gebeurde was ik verbijsterd over hoe dit mogelijk was. Dat onder deze omstandigheden er twijfel bestond over wat te doen. Wat mij betreft volledig onacceptabel. Zodoende ben ik mij nóg meer gaan verdiepen in protocollen, om er zeker van te zijn dat dit mij nooit zou overkomen. Waar ik achter kwam was verhelderend en angstaanjagend. Protocollen zijn gebaseerd op richtlijnen, en richtlijnen zijn gebaseerd op onderzoeken en onderzoeken hebben gebreken. Dit betekent dat het best zo zou kunnen zijn dat je een protocol tot op de letter volgt, en dat je een fout aan het begaan bent. Dit is voor ervaren garde geen nieuws, antwoorden als: “Ja joh, jaren geleden moest het wel en sinds kort weer niet. Later zal het toch weer wel moeten” zijn veel voorkomend. Dus wat doe je dan? Je houvast, zeker als beginnend verpleegkundige, is het kennen én volgen van protocollen. Door dit trouw te doen heb je bewijs (lees: het staat zwart op wit dat je dat moest doen) dat je goed werk hebt verricht. Blijkbaar zijn er omstandigheden dat je dus structureel fouten aan het maken bent.

De kunst van ‘goed zorg verlenen’ lijkt dus niet het kennen van zoveel mogelijk protocollen en richtlijnen. Echter weten wanneer het een goed idee is om hiervan af te wijken en het lef hebben om dit dan ook te doen, wetende dat er zwart op wit staat dat je een fout gaat maken.